در حال حاضر موسیقی لاتین و هنرمندان فعال آن از جذابیت زیادی در سرتاسر دنیای موسیقی برخوردارند. ساختههای آنها نه فقط در میان شنودگان موسیقی همزبان و همفرهنگ بلکه در گستره کل دنیا و در میان مردمی با زبانهای دیگر نیز طرفدار دارد . برای درک این نفوذ موسیقایی و فرهنگی لازم است تا بیش از پیش با فرهنگ و موسیقی این منطقه زبانی-جغرافیایی آشنا شد.
موسیقی لاتین نتیجه فرآیندی پیچیده از ارتباطات اجتماعی و تاریخی است که پس از ورود کریستف کلمب به قاره آمریکا اتفاق افتاد. اگرچه ورود او و متعاقب آن کاروانهای دیگر استعمارگران اروپایی را صرفا مثبت قلمداد کرد و صد البته جنبههای مخربی را نیز به همراه داشت که اکنون کم و بیش همه از آن اطلاع داریم؛ اما در حیطه موسیقی، موسیقی لاتین را میتوان به عنوان یکی از پیآمدهای مثبت این روند ارتباطی دانست.
تاریخچه موسیقی لاتین؛ ترکیب فرهنگی و اجتماعی که منجر به شکلگیری موسیقی لاتین شد
موسیقی لاتین یکی از ژانرها و سبکهای محبوب دنیای موسیقی است. این موسیقی برآمده از فرهنگها، محیطها، آداب و سنتهای مختلف است. در شکلگیری این نوع از موسیقی عوامل مختلفی از جمله خاستگاه ابتدایی آن از تمدنهای دیرین موجود در آن، ورود اروپاییهای استعمارگر، حضور بردگان آفریقایی و ... نقش داشتهاند. سطح گسترده عوامل دخیل در موسیقی این منطقه باعث شده است تا بررسی تاریخ موسیقی لاتین و ترکیب فرهنگ و اجتماعی که آن را شکل داد، راهی منطقی برای شناخته این منطقه و مردم آن باشد.
موسیقی لاتین پدیدهای پیچیده است که انعکاسدهنده تاریخ پیچیده آمریکای لاتین است، منطقهای مختلط و چندفرهنگی که در این محیط اجتماعی برخی از زیباترین صداهای جهان ساخته شده است.
در ادامه مقدمهای کوتاه بر تاریخ مختصری از موسیقی لاتین بیان خواهد شد که در آن نگاهی به ترکیب فرهنگی و محیط اجتماعی شده است که منجر به شکلگیری یکی از بهترین و محبوبترین ژانرهای موسیقی در سطح بینالمللی شده است. بدیهی است که برای شناخت بیشتر این این سبک از موسیقی، به واسطه سطح متنوع عوامل تاثیرگذار در شکلگیری آن، نیاز است تا تحقیقات جامعتری انجام شود.
موسیقی بومی
به طور کلی، تاریخ موسیقی لاتین ارتباط زیادی با برخورد فرهنگی که پس از ورود کریستف کلمب رخ داد، دارد و میتوان نقطه آغاز آن را در این نقطه تعریف کرد؛ اما با این حال، باید یادآور شد که مردم بومی که در این دنیای جدید میزیستند نیز موسیقی مختص به خود را داشتند. به عنوان مثال، در فرهنگ مایا، موسیقی مبتنی بر سازهای کوبهای و بادی اهمیت زیادی داشت.
سازهای بادی در میان فرهنگهای دوران پیشاکلمبی محبوبیت زیادی داشتند (دوران پیشاکلمبی به دوران پیش از ورود کلمب به قاره آمریکا و زیست تمدنهای نظیر آزتک، مایا و اینکا گفته میشود). انواع فلوتها در سرتاسر قاره آمریکا ساخته میشدند و خوشبختانه این خصیصه اصلی تا به امروز در موسیقی سنتی لاتین از جمله موسیقی آندیهای آمریکای جنوبی باقی مانده است.
ورود اروپاییها به دنیای جدید
زبان اولین تاثیری بود که اسپانیاییها و پرتغالیها با خود به دنیای جدید آوردند. موسیقی لاتین در واقع تا حد زیادی به وسیله زبانهای اسپانیایی و پرتغالی تعریف میشود. در حالی که موسیقی منطقه برزیل با زبانی پرتغالی تعریف میشود؛ زبان اسپانیایی موسیقی بقیه مناطق آمریکای لاتین را تعریف میکند.
دومین جنبه یاریرسانی که اروپاییها با خود به سرزمین جدید آوردند، موسیقی آنها بود. در واقع زمانی که فاتحان اسپانیایی به آمریکا رسیدند، سرزمین مادری آنها دارای عبارات موسیقی پرباری بود که برآمده از سنتهای فرهنگ و موسیقایی از دو جهان اروپایی و عربی بود.
اروپاییها در کنار موسیقی، با خود سازهایشان را نیز به همراه آورده بودند. هدف اصل که از آوردن این سازها در نظر فاتحان آمریکا بود، بازسازی و بازنوازی موسیقیای بود که در اروپا نواخته میشد. با این حال، این سازها خیلی زود به ابزاری ایدهآل برای بیان احساسات ساکنان به زودی به ابزار ایده آلی برای بیان احساسات ساکنان جدید این منطقه بدل شدند که با آن ریشههای اولیه موسیقی آمریکای لاتین را شکل دادند.
نفوذ آفریقا
بردگان آفریقایی که وارد این دنیای جدید شدند، با خود تمام سنتها و شور زندگی قاره خود را نیز به همراه آوردند. تاثیر آفریقا در موسیقی لاتین به قدری مهم است که میتوان از آن به عنوان مهمترین و تاثیرگذارترین عنصر در تاریخ موسیقی لاتین یاد کرد.
سامبا، سالسا، مرنگ، باچاتا، تیمبا و بسیاری دیگر از سبکها و حالات موسیقی لاتین، تنها و تنها برخی از ریتمهایی هستند که توسط ضربآهنگهای آفریقایی شکل گرفتهاند.
این تاثیر البته، تمام ریتمها و سبکهای وابسته به موسیقی لاتین را تحت تاثیر قرار نمیدهد. با این حال، اگر فقط نگاهی به موسیقیهایی که از برزیل و کارائیب آمده است بیندازیم، میدانیم که این تاثیر به چه میزان قابل توجه است. سامبا (Samba)، سالسا (Salsa)، مرنگ (Merengue)، باچاتا (Bachata)، تیمبا (Timba) و بسیاری دیگر از سبکها و حالات موسیقی لاتین، تنها و تنها برخی از ریتمهایی هستند که توسط ضربآهنگهای آفریقایی شکل گرفتهاند.
رد کامل این تاثیر را میتوان در تصویر کاملی که از موسیقی آفریقایی-آمریکایی داریم، نیز دنبال کرد. به ویژه، رشید و گسترش جز، تاثیر بسیار زیادی در ساخت ریتمهای موسیقی لاتین مانند مامبو (Mambo)، بوسا نوا (Bossa Nova) و جز لاتین داشت. اخیرا، سبکهای آفریقایی-آمریکایی مانند ریتم اند بلوز (R&B) و هیپ هاپ (Hip-Hop) باعث تعریف و پیشرفت سبکهایی در موسیقی لاتین از جمله رگاتون (Reggaeton) و اوربان (Urban) شدهاند.
یک پدیده اجتماعی
برخورد سه فرهنگی که پیش از این ذکر شد، محیط اجتماعی پویایی را ایجاد کرد که موسیقی لاتین را از دوران استعمار تا به امروز شکل داده است. این محیط توسط صداهای بیگانه، سنتهای منطقهای، شکاف طبقاتی و حتی هویتهای ملی پرورش یافته است.
پاپ لاتین (Latin Pop) و راک اسپانیایی (Rock en Espanol) توسط صداهای بیگانه موسیقی راک، آلترناتیو و پاپ شکل گرفتهاند و سنتهای منطقهای مانند شیوه زندگی گاوچرانها در دشتهای کلمبیا و ونزوئلا باعث تولید موسیقی یانرا (Llanera) شده است.
شرایط اجتماعی و به ویژه شرایطی که به دلیل مهاجرت و شکاف طبقاتی ایجاد شده است، از عوامل اصلی است که در پشت صحنه توسعه تانگو (Tango) در آرژانتین قرار دارد و موسیقی سنتی مکزیک تا حد زیادی با احساس هویت ملی که پس از انقلاب مکزیک در موسیقی ماریاچی (Mariachi) گنجانده شد، تعریف میشود.
با در نظر گرفتن همه این موارد، مطالعه جدی تاریخ موسیقی لاتین قطعا کاری طاقتفرسا است؛ اما با این حال کاری دیگر نمیتوان کرد و باید به این موسیقی به عنوان یک پدیده مهم در فرهنگ و جامعه این منطقه نگاه کرد. موسیقی لاتین پدیدهای پیچیده است که انعکاسدهنده تاریخ پیچیده آمریکای لاتین است، منطقهای مختلط و چندفرهنگی که در این محیط اجتماعی برخی از زیباترین صداهای جهان ساخته شده است.
این مطلب توسط کارلوس کوئینتانا (Carlos Quintana) در وبسایت liveaboutdotcom منتشر شده است.
منبع: