تاریخ موسیقی را میتوان به یک جاده و مسیر برای سفر تشبیه کرد که یکی از موراد جذاب و مورد توجه ما در مدرسه موسیقی اسلون (Sloan School of Music) و همچنین دنیای موسیقی است. از آغاز فروتنانه موسیقی در میان انسانهای اولیه تا به آهنگسازان امروزی، ما برای تاثیراتی که این هنر بر زندگی ما گذارده است، باید قدردان افراد زیادی باشیم.
این مقاله طرحی کوچک است که در آن برخی از رویدادهای بااهمیت و قابل توجه در سیر پیدایش و توسعه موسیقی را معرفی کرده است. در طول مسیر به چهرههای کلیدی تاریخ موسیقی نگاه خواهیم کرد و به سراغ منشا سازهای موسیقی محبوبی نظیر پیانو، ویولن و سازهای دیگر نیز خواهیم رفت.
تاریخ موسیقی موضوعی مفصل است که خود شامل فصلهای گوناگونی است و بیان آن در قالب مقالهای کوتاه ممکن است. این مقاله صرفا سکوی پرشی است تا با آن بتوانید علاقهمندیهای خود در گستره تاریخی طولانی این هنر را پیدا کنید.
با ما در دنیای موسیقی در این سفر نسبتا کوتاه اما از نظر محتوایی بزرگ همراه باشید.
تاریخ موسیقی نسبت به دورههای مختلف آن
تاریخ موسیقی را میتوان به دورههایی اصلی تقسیم کرد که هر کدام مکن است دهها و یا حتی صدها سال را در بر گیرند. حضور و تاثیر موسیقیدانان در این امر را به مانند مشارکت نقاشان، نویسندگان و دیگر هنرمندان را میتوان با توجه به همان دورههای اصلی که محققان برای درک تحولات کلیدی تاریخ بشر مورد استفاده قرار دادهاند، بررسی کرد.
موسیقی اولیه تقریبا منحصرا در ارتباط با مذهب شکل گرفته بود؛ پیش از اینکه اشکال مدرن و اینجهانی از آن انشعاب پیدا کند. موسیقی در پیچیدگی با جهشهای قابل توجهی رو به جلو حرکت کرد و توسعه یافت و در این مسیر از طیف وسیعی از سازها و خلاقیتهای آهنگسازی که توسط آهنگسازان رقم خورد در هر گوشه از دنیا راه خود رو به پیشرفت را باز کرد. مشارکت آهنگسازان محدود به یک یا دو حوزه جغرافیایی نیست و این مشارکت سراسری بود و در سرتاسر دنیا همواره جاری بوده و هست. در اینجا یک جدول زمانی کوتاه ارائه میشود.
بسیاری از آهنگسازان قرن بیستویکم به تولید آثار زیبا و پیچیده ادامه میدهد و در این مسیر ممکن است، موسیقیدان بعدی این فهرست شما باشید.
انسانهای اولیه
با احتمال زیادی میتوان صدای انسان را به عنوان اولین ساز موسیقی معرفی کرد. مورخان معتقدند که انسانهای اولیه آواز را برای برقرار ارتباط، داستانسرایی و قصهگویی، سرگرمی و یا فقط برای تقلید صدایی که شنیده بودند، توسعه دادند. همچنین شواهدی وجود دارد که نشان میدهد که آنها از استخوانهای حیوانات به عنوان فلوت ابتدایی و از سنگها و تکههای چوب به عنوان سازهای کوبهای ساده استفاده کردهاند.
قرون اولیه
موسیقی خلقشده در این دوران عمدتا در صومعهها و معابد اجرا میشد. پاپ گرگوری اول (۵۴۰ تا ۶۰۴ پس از میلاد) را به عنوان کسی که سرودهای گریگوری (Gregorian) را با بهره گرفتن از متون مقدس به زبان لاتین خلق کرد، معرفی میکنند. موسیقی در این دوران بسیار بسته بود و بیشترین کارکرد آن در مراسمات مذهبی بود.
قرون میانی | دوره موسیقی قرون وسطی: ۵۰۰ پس از میلاد تا اواسط سده ۱۶۰۰
موسیقی در این دوران در میان همه اقشار جامعه از دهقانان گرفته تا خانوادههای سلطنتی، رواج پیدا کرد. این دوره همچنین مصادف با خلق و ابداع و توسعه نت موسیقی است. بخش اصلی موسیقی نوشتهشده در این دوره باقی مانده است و این اجازه را به ما میدهد که با دقت بیشتری آثار این دوران و پیش از آن را با دقت بیشتری مورد بررسی و مداقه قرار دهیم. آهنگسازی در این دوران زیباتر شد و تفصیل و گستردگی بیشتری پیدا کرد.
موسیقیدانهای اصلی و کلیدی قرون وسطی
هیلگارد بینگنی Hildegard von Bingen و پروتین Perotin. هر دو این موسیقیدانها در توسعه موسیقی چندقسمتی که امروزه با نام پلیفونیک یا چندصدایی (Polyphonic) میشناسیم، نقش ایفا کردهاند.
دوره رنسانس: ۱۴۲۰ تا ۱۶۰۰
در این دوره چند ساز موسیقی جدید ابداع شد تا آهنگسازان با آنها بتوانند تخیل و خلاقیت خود را زنده و جامعه عمل بپوشانند. در این دوران آواز همچنان منبع اصلی موسیقی برای آهنگسازان بود؛ اگرچه محبوبیت سازها نیز به سرعت در حال افزایش بود.
تحولات کلیدی سازهای دوره رنسانس
ترومبون به خانواده سازهای برنجی اضافه شد و باسون نیز عضوی از خانواده سازهای چوبی شد و به ساخت آهنگهای پیچیدهتر یاری رساند. در این دوره خانواده سازهای زهی ویول (Viol) نیز توسعه پیدا کرد و کیبوردها نیز محبوبیت پیدا کردند که این محبوبیت در ادامه منجر به خلق پیانو [مهمترین ساز تاریخ موسیقی] شد.
موسیقیدانهای کلیدی دوره رنسانس
جان باولند John Bowland، ویلیام برد William Byrd و توماس مورلی Thomas Morley از جمله مشهورترین و تاثیرگذارترین موسیقیدانهای این دوره هستند. یکی دیگر از چهرههای برجسته این دوران، جوسکین دس پرز Josquin des Prez بود که به ترکیببندیهای پلیفونیک او در افزایش محبوبیت این تکنیک تاثیر بهسزایی داشت.
دوره باروک: ۱۶۰۰ تا ۱۷۶۰
این دوره تعدادی از مشهورترین آهنگسازان موسیقی تاریخ و برخی از ساختههای محبوب آنها را برای ما به ارمغان آورده است. ایتالیا، آلمان، فرانسه و انگلستان در زمینه توسعه موسیقی عامهپسند که از دوران رنسانس آغاز شده بود، پیشگام شدند و هر کشوری از نظر سبک و پیچیدگی بر کشورهای دیگر تاثیر گذاشت. در این دوره گروهی از آهنگسازان اهل فلورانس ایتالیا اپرا را به عنوان یک فرم موسیقی ابداع کرده و توسعه دادند.
تحولات کلیدی سازهای دوره باروک
این دوره از حیث ابداع و خلق ویولن مورد توجه است.
موسیقیدانهای تاثیرگذار و کلیدی دوره باروک
جورج فردریک هندل George Frideric Handel، آنتونیو ویوالدی Antonio Vivaldi، هنری پورسل Henry Purcell و برجستهترین آهنگساز دوره باروک [و به گمان بسیاری تمام تاریخ موسیقی]، یوهان سباستین باخ Johann Sebastian Bach.
دوره کلاسیک: ۱۷۳۰ تا ۱۸۲۰
در دوره کلاسیک پیشرفتهای قابل توجهی شکل گرفت که از جمله آنها میتوان به گسترش ارکستر به استفاده از سازهایی نظیر کلارینت، ترومبون و تیمپانی اشاره کرد. در این دوره کوارتتهای زهی (پنجنوازی) و اپرا محبوبیت بیشتری پیدا کردند و به فرم خاص و متمایز خود برای سرگرمی افراد بدل شدند.
تحولات کلیدی سازها در دوره کلاسیک
دوره کلاسیک عرصه ظهور پیانو بود که به واسطه صدای رساتر این ساز جایگزین هاپسیکورد دوران باروک شد.
موسیقیدانهای اصلی دوره کلاسیک
فرانتس یوزف هایدن Franz Joseph Haydn، آهنگساز اتریشی به واسطه توسعه موسیقی مجلسی در این دوره برجسته شد. هایدن همچنین دوست و راهنما و مربی ولفگانگ آمادئوس موتسارت Wolfgang Amadeus Mozart نیز بود. موتسارت آهنگسازی و نوازندگی را از پنج سالگی آغاز کرده بود و به صوتی فعال و پرکار تا زمان مرگ زودهنگام خود در ۳۵ سالگی آثار زیادی را از خود به جای گذارد. بسیاری از علاقهمندان موسیقی، او را یکی از بزرگتریم آهنگسازان دوره کلاسیک و تمام دورهها میدانند.
دوره رمانتیک: ۱۷۸۰ تا ۱۸۸۰
در دوره رمانتیک شاهد بهبود بسیاری از سازها بودیم که به آنها گستره اجرایی بیشتری میداد. این پیشرفتها به آهنگسازان اجازه میداد تا آهنگهایی احساسیتر و استادانهتر خلق کنند.
موسیقیدانهای کلیدی و تاثیرگذار دوره رمانتیک
در آلمان شاهد فلیکس مندلسون Felix Mendelssohn و رابرت شومان Robert Schumann بودیم. فردریک شوپن Frederick Chopin پیانیست لهستانی نیز شهرت زیادی پیدا کرد و فرانسه نیز هکتور برلیوز Hector Berlioz را به دنیای موسیقی عرضه کرد. همه این آهنگسازان نامهای ماندگاری در تاریخ موسیقی هستند؛ اما این دوره بیش از همه با یک نام شناخته میشود و آن نام کسی نیست جز که لودویگ فان بتهوون Ludwig von Beethoven که به عنوان یکی از معتبرترین آهنگسازان تمام شناخته میشود.
دوره معاصر در قرن بیستم و پس از آن
در دوره معاصر، تاثیر دوره رمانتیک بر موسیقیدانهای قرن بیستم به شدت احساس میشد (و هنوز هم) این تاثیر با تغییراتی محسوس در موسیقی فرانسه قابل لمس است.
موسیقیدانهای کلیدی دوره معاصر
در قرن بیستم آهنگسازهای تاثیرگذار پرشماری را میتوان رهگیری کرد که تاثیری ماندگار بر موسیقی کلاسیک گذاردند و از جمله آنها میتوان به آرنولد شونبرگ Arnold Schoenberg، کلود دبوسی Claude Debussy، ایگور استراوینسکی Igor Stravinsky، دمیتری شوستاکوویچ Dmitri Shostakovich و نامهای پرشمار دیگر که نام بردن از آنها در این مقاله کوتاه ممکن نیست، اشاره کرد.
موسیقی به عنوان یک شکل از اشکال هنر هنوز به تکامل نهایی خود نرسیده است و این تاریخچه صرفا بر موسیقی کلاسیک و تنها بر روی برخی نامهای ماندگار معطوف شده است.
بسیاری از آهنگسازان قرن بیستویکم به تولید آثار زیبا و پیچیده ادامه میدهد و در این مسیر ممکن است، موسیقیدان بعدی این فهرست شما باشید. چه به دنبال عظمت موسیقی باشید و چه فقط بخواهید توانایی نواختن چند آهنگ داشته باشید، در پی کاری ارزشمند هستید؛ زیرا یادگیری و نواختن موسیقی مزایی باورنکردنی را به همراه دارد.